انگلیس چگونه خطای کرونایی خود را اصلاح کرد | درس‌هایی که باید گرفت

انگلستان یکی از اولین کشورهایی بود که پشت ایده مصونیت جمعی ایستاد و در روزهای اولیه مواجهه با بیماری اعلام کرد که خبری از تعطیلی شهرها نیست، اما چیزی نگذشت که در استراتژی این کشور چرخشی تمام عیار ایجاد شد.

به گزارش همشهری آنلاین، انگلستان یکی از اولین کشورهایی بود که پشت ایده مصونیت جمعی ایستاد و در روزهای اولیه مواجهه با بیماری اعلام کرد که خبری از تعطیلی شهرها نیست، اما چیزی نگذشت که در استراتژی این کشور چرخشی تمام عیار ایجاد شد. در یادداشت سارا باسه‌لی، دبیر بخش سلامت گاردین و محقق سلامت، که توسط نیما فاتح و دامون افضلی ترجمه و در اختیار همشهری آنلاین قرار گرفته است، می‌خوانیم که ایده مصونیت توده‌ای یا ایمنی جمعی چه طور در بریتانیا پیشتاز شد، چه گونه ظاهرا از اعتبار ساقط گشت و جای خود را به استراتژی تست و رصد داد. مسیری که بازخوانی آن برای درک شرایط کنونی کشور ما و نحوه تغییر و تحولات استراتژی‌های حاکم بر واکنش دولت ایران نسبت به کرونا بسیار موثر خواهد بود. آگاهی از جزئیات راه رفته انگلستان، می‌تواند ما را از پیمودن مسیری سخت، سنگلاخ و به ناکجاآباد باز دارد.

استراتژی «تست و رصد» در برابر استراتژی «ایمنی جمعی»
نگاهی به تجربه انگلستان
سارا باسه‌لی
۱ آوریل ۲۰۲۰

۱۱ مارس، درست یک روز پیش از آن که بوریس جانسون خطاب به مردم گفت که بریتانیا نمی‌تواند شیوع کروناویروس را مهار کند و آزمایش کووید-۱۹، جز برای بیماران بدحال بیمارستانی، متوقف می‌شود، رییس ’واحد مشاوران رفتارشناسی جمعی‘ نخست‌وزیری مصاحبه‌ی کوتاهی با بی‌بی‌سی انجام داد. مصاحبه در آن وقت تقریباً به چشم نیامدـــ آن روز، پیش از هر چیز، روز بودجه بود. حالا که از نو به آن نگاه می‌کنی حیرت‌انگیز به‌نظرمی‌رسد.

رویکردی جدید در مواجهه با کرونا؛ بگذار همه بگیرند، بعضی‌ هم بمیرند

دکتر دیوید هالپِرن گفت: ’با فرض این که علی‌القاعده این اپیدمی مانند سایر اپیدمی‌ها گسترش می‌یابد و زیاد می‌شود، باید نقطه‌ای وجود داشته باشد که در آن نقطه، می‌خواهید از گروه‌های در معرض خطر محافظت کنید و آن‌ها را محفوظ بدارید تا به این بیماری مبتلا نشوند. تا آن هنگام که آن‌ها از پیله‌های‌شان- قرنطینه حفاظتی افراد پرخطر- بیرون بیایند، مصونیت توده‌ای در باقی جمعیت به دست آمده است‘. این اظهارات روزنه‌ای بود به تفکر استراتژیست‌های سیاسی‌ای که واکنش بریتانیا به کووید-۱۹ را رهبری می‌کردند، کسانی که مدعی بودند آنچه انجام می‌دهند مبتنی بر شواهد علمی است: «اجازه می‌دهیم بیماری در بین افراد سالم گسترش یابد. پس نیازی به آزمایش نیست. » اگر لحظه‌ای وجود داشت که در آن بریتانیا از رویکرد سنتی سلامت همگانی‌اش در مبارزه با یک اپیدمی روی گردان شد، همین لحظه بود.

‌در اپیدمی‌های قبلی، ابولا، سارس و مِرس هیچ‌کس ضرورتِ به‌دام‌انداختن و ریشه‌کنیِ ویروس را، از طریق آزمایش همه‌ی افرادی که علائم دارند، ردگیری تماس‌های‌شان، جداسازی و به نوبه‌ی خود آزمایش از آن افراد، زیر سؤال نبرده بود. ولی این‌بار چنین نشد.

’شما نمی‌توانید چشم‌بسته آتشی را فروبنشانید‘. این را دکتر تِدرُس اَدهانُم قبرسیوس، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی گفت؛ درست پنج روز پس از آن که بریتانیا از توسل فوری به جانسون، هالپرن و سایر طرفداران او به نظرمی‌رسید، تغییر روش داد. او گفت: ’شما نمی‌توانید این پاندمی را متوقف کنید اگر که ندانید چه کسانی آلوده شده‌اند. ما پیام ساده‌ای برای همه‌ی کشورها داریم: آزمایش، آزمایش، آزمایش. همه‌ی موارد مشکوک را آزمایش کنید. اگر آزمایش‌شان مثبت شد، آن‌ها را از بقیه جدا کنید و افرادی را که تا دو روز پیش از بروز علائم با آنها در تماس نزدیک بوده‌اند پیدا کنید و از این‌ها هم آزمایش بگیرید‘.

ولی وزیران دولت بریتانیا به این هشدارها توجه نکردندـــ متخصصان بهداشت عمومی در حاشیه قرار گرفته‌اند و گونه‌ی جدیدتری از دانشمندان، طرفدار [سیاست‌های] نخست‌وزیرند. به زعم ریچارد هورتون، سر ویراستار مجله‌ی لنسِنت مدیکال، صداهای غالب در ’گروه علمی مشورتی شرایط اضطراری‘ (Sage)، گروهی از متخصصان علمی که به دولت مشاوره می‌دهند، سازندگان مدل‌های ریاضیاتی و دانشمندان علوم رفتاری، از جمله هالپِرن، بودند.

روز ۲۵ مارس، هورتون به اعضای کمیته‌ی انتخاب علم و فن‌آوری پارلمان گفت به‌نظرمی‌رسد متخصصان بهداشت عمومی و پزشکان سهم چندانی از Sage ندارند، علی‌رغم این که ریاست‌ این نهاد را کریس ویتی، رییس خدمات پزشکی، و رییس خدمات علمی، سِر پاتریک والانس، بر عهده دارند. سرِنخِ هورتون در اسناد اصلی‌یی نهفته بود که در مشاوره‌دادن درباره‌ی استراتژی دولت به آن توجه شده بود: ’شواهدی درباره‌ی مدل‌سازی و درباره‌ی علوم رفتاری وجود دارد، ولی چیزی از جامعه‌ی سلامت عمومی یا از جامعه‌ی [پزشکی] بالینی نمی‌بینم‘.

آزمایش، جداسازی و قرنطینه‌ ــ‌ مداخلات اصلی سلامت عمومی‌ـــ به‌ندرت در دستور کار بود، شاهدی بر این که هشدارهای دانشمندان چینی درباره‌ی شدت کووید-۱۹ درک نشده است.

هورتون می‌گوید ’ما فکر کردیم می‌شود یک اپیدمی مهارشده داشته باشیم. فکر می‌کردیم می‌توانیم آن اپیدمی را در طول ماه‌های مارس و آوریل مدیریت کنیم، منحنی را نزولی و مصونیت توده‌¬ای ایجاد کنیم و بدین شیوه از مردم محافظت نماییم. دلیل این که چرا آن استراتژی اشتباه بود این است که این نکته را تشخیص نداده‌ بود که سروکارِ ۲۰ درصد از مردمِ مبتلاشده به یک بیماری بحرانی شدید می‌کِشد. شواهد در آخر ژانویه پیدا بود‘.

آنتونی کاستِلّو، متخصص اطفال اهل بریتانیا و مدیر سابق سازمان بهداشت جهانی هم از تصمیم دولت برای متوقف‌کردن آزمایش‌ها به‌شدت انتقاد می‌کند: ’برای من و افراد سازمان بهداشت جهانی که با آن‌ها صحبت کرده‌ام، این سیاستی مطلقاً اشتباه است. رویکرد اصلی سلامت همگانی تحت شعاع مدل‌سازی ریاضیاتی قرار دارد‘.

کمتر از دو هفته از روزی که جانسون در ۲۳ مارس منع کامل عبور و مرور را اعلام کرد، استراتژی اصلی، تصمیماتی که قبل و بعد از آن گرفته شد، و ناتوانی بریتانیا از افزودن بر سرعت آزمایش از کارکنان NHS (چه رسد به آزمایش از همه‌ی افراد) مدام تحت بررسی دقیق است.
وزرا ناکام مانده‌اند. آنچه پدیدار شده تصویری است از آشفتگی و ابهام در سطوح بالا: وزرایی که از پسِ عملی‌کردن وعده‌های‌شان برنمی‌آیند و آشکارا کوچک‌ترین درکی از کشمکش جهانی بر سر [کیت‌های] آزمایش ندارند؛ چیزی که شاید خروجِ‌ بریتانیا از این مخمصه، حتی به لطف پول، را هم غیرممکن کند. بریتانیا اکنون در حال رقابت با همه‌ی کشورهایی است که به این کیت‌ها، به‌ویژه تست PCR نیاز دارند؛ کیت‌هایی که تشخیص می‌دهند شخص کووید-۱۹ دارد یا نه. به گاردین گفته شده که رییس‌جمهورها و نخست‌وزیرهای [کشورهای مختلف] در تلاش برای تهیه‌ی این کیت‌ها و اجزای‌شان، که عرضه‌ی محدودی دارد، روی دستِ همدیگر بلند شده‌اند. آمریکا هم پی برده به این کیت‌های آزمایش نیاز دارد و به کارخانه‌هایی که آن‌ها را صادر می‌کنند می‌گوید که آمریکا باید در نوبت اول باشد.

شاید تعجبی ندارد که بریتانیا حالا خودش را در تلاش برای افزایش آزمایش‌ها تا ۲۵ هزار در روز، برای مریض‌های بیمارستانی و کارگران بخش سلامت، می‌بیند؛ دیگر خبری از آن آرزویی نیست که زمانی بیان شد ولی حالا به‌ندرت حرفی از آن به میان می‌آید: رسیدن به ۱۰۰ هزار تست در روز، از جمله برای کارگران سایر بخش‌های مهم.

دکتر کاتارینا بوئمه، مدیر اجرایی بنیاد غیرانتفاعی تشخیص‌های ابداعی جدید (مستقر در ژنو) که از مراکزی است که با سازمان بهداشت جهانی همکاری می‌کند، می‌گوید: ’در همه‌ی کشورها نخست‌وزیرها با مدیرعامل‌های کارخانه‌های تجهیزات تشخیصی تماس می‌گیرند و سعی می‌کنند سهام آن‌ها را به دست بیاورند. می‌دانیم که اندونزی و پرو تلاش کرده‌اند چندین میلیون کیت آزمایش سفارش دهند و هواپیماهای خصوصی برای گرفتن آن‌ها بفرستند. برای تهیه‌ی این کیت‌ها اتفاقات خیلی بیشتری در پشت پرده اتفاق می‌افتد‘.
او می‌گوید این کارخانه‌ها می‌کوشند مسئولانه عمل کنند: ’آن‌ها مقادیری محدودی برای هر کشور تأمین می‌کنند تا دست‌کم برای چند روز کارشان راه بیفتد و این کار را مرتب انجام می‌دهند. ولی کارخانه‌های آمریکایی آشکارا اعلام کرده‌اند که نمی‌توانند کشوری جز آمریکا را تأمین کنند‘.
سه کارخانه‌ی آمریکاییِ سازنده‌ی تست‌های PCR (ابوت، هالوجیک و سِفِید) گفته‌اند محصولات‌شان را صادر نمی‌کنند و آفریقا را، که برای تست اچ‌آی‌وی از فن‌آوری‌ آن‌ها استفاده می‌کند، با تنها یک تأمین‌کننده، کارخانه‌ی روش سوییس، به امان خدا رها کرده‌اند.

سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و بنیاد بیل اند مِلیندا گیتس مشغول کار بر روی تولید کیت آزمایش برای کشورهای کم و متوسط درآمد کار می‌کنند. حتی با کمبود جهانی سواب هم مواجه‌ایم؛ فقط کارخانه‌های دو کشور، ایتالیا و امریکا، سواب تولید می‌کنند.

در بریتانیا، فقدان ظرفیت آزمایشگاهی برای تحلیل نمونه‌گیری‌ها هم مانع رژیم آزمایش بوده است؛ در میلتون کینز انباری همراه با تأسیسات آزمایشگاهی برای افزودن به ظرفیت آزمایشگاه‌ها راه‌اندازی شده است.

در بلندمدت امید همه به آزمایش خون بسته است: برای آزمایش پادتن‌هایی که سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت تولید می‌کند؛ این پادتن‌ها نشان می‌دهد فرد کووید-۱۹ داشته و بنابراین احتمالاً ایمنی پیدا کرده است. این می‌تواند سرنوشت بازی را عوض کند و به کارگران بخش‌های اصلی اقتصاد امکان دهد برای انجام کارها، مثلاً بازگشایی مدارس، از قرنطینه خارج شوند.

اما روز چهارشنبه‌ی گذشته نشانه‌ی دیگری از ناخرسندی بین متخصصان سلامت عمومی و نخست‌وزیری عیان شد. پروفسور شارون پیکوک، مدیر بیماری‌های عفونی در پابلیک هلث انگلند به اعضای پارلمان گفت که میلیون‌ها کیت آزمایش خانگی ظرف روزهای آینده در دسترس خواهد بود و توسط آمازون به مردم تحویل داده می‌شود یا در سایت Boots به فروش می‌رسد.

او گفت: ’کیت‌های آزمایش در سراسر اروپا و همه‌جای دنیا سفارش داده می‌شود و در آسیای جنوب‌شرقی هم فروخته می‌شود. این کار در همه‌جای دنیا رایج است. فقط ما نیستیم که این کار را می‌کنیم‘.

ولی در عرض چند ساعت به‌نظرمی‌رسید که ویتی این ایده را ردّ می‌کند. او هشدار داد که تست‌های پادتن [هنوز] به ارزیابی‌های درست‌وحسابی نیاز دارد، کاری که در دانشگاه آکسفورد در دست انجام است. او در کنفرانس خبری نخست‌وزیر در همان روز گفت: ’مهم‌ترین کاری که باید انجام دهیم ارزیابی [این تست‌ها] است. آیا آنها به‌قدرکافی دقیق هستند تا توسط عموم مردم استفاده شود؟ ‘

وزیر بهداشت، مت هنکوک، گفته دولت ۳.۵ میلیون تست پادتن خریده است، ولی گاردین اطلاع یافته که بریتانیا عملاً ۴۰ میلیون کیتِ دیگر هم سفارش داده است. این قمار بزرگی است که دولت‌های سراسر جهان دارند، از ترس آن که موجودی این تست‌ها تمام شود، انجام می‌دهند.
تست‌های پادتن همین حالا در اینترنت در دسترس است، ولی بعضی‌های‌شان مطمئن نیستند و ممکن است جواب‌شان اشتباه باشد. تاکنون، بهترین نمونه‌ی این تست‌ها در برابر کووید-۱۹، ۹۰ درصد حساسیت و دقت دارند. خطرات همه‌ی این نوع آزمایش‌ها، و نه فقط تست پادتن، آشکار است: اسپانیا و جمهوری چک اخیراً مجبور شدند صدها هزار عدد از تست‌های پادگِن [آنتی‌ژن] ساخت چین را مرجوع کنند چون میزان شناسایی آن‌ها فقط ۳۰ درصد بود. تست‌های پادتن در چین و کره‌ی جنوبی وسیعاً استفاده می‌شود؛ جاهایی که این ویروس، از قبل، با گرفتن تست قدیمی PCR از همه‌ افرادی که علائم داشتند و ردگیری و ایزوله‌کردن تماس‌های‌شان، فروکش کرده بود.

ردگیری فراگیر تماس‌ها، که به نیروی کار فراوانی نیاز دارد، از طریق اپلیکیشن‌های تلفن‌های همراه ممکن شده است: به وسیله‌ی این اپلیکیشن‌ها به افرادی که در تماس نزدیک با فرد مبتلا بوده‌اند اطلاع داده می‌شود که آزمایش آن شخص مثبت بوده است. این کار با نگرانی و ترس افرادی در بریتانیا مواجه شده که آن را نوعی جمع‌آوری اطلاعات همگانی و نقض حریم شخصی تلقی می‌کنند؛ ولی دانشگاه آکسورد هنوز هم بر روی توسعه‌ی چنین اپلیکیشی کار می‌کند. برنامه‌ریزی‌کردن درباره‌ی دور آخرِ بازی، آزمایش و ردگیری تماس‌ها، معلوم‌شدن جایگاه ویروس و افرادی که هنوز در برابر آن آسیب‌پذیرند، در بین دانشمندان به عنوان راهی برای ریشه‌کن‌کردن آخرین کانون‌های یک پاندمیْ وسیعاً پذیرفته شده است.

ایتالیا که از پایین‌آوردن موارد ابتلا و میزان کشندگی این ویروس مستأصل شده، حالا بیش از هر کشور دیگری در جهان آزمایش انجام می‌دهد. با فاصله‌ی کمی بعد از آن آلمان قرار دارد: این کشور از همان آغاز طبق شیوه‌ی پیشنهادیِ سازمان بهداشت جهانی به‌طورگسترده از افراد مشکوکی که علائم بیماری را دارند، تست گرفته و تماس‌های‌شان را ردگیری کرده است. همه‌ی این اقدامات به رهبری مجموعه‌ی معروف سلامت عمومی ’مؤسسه‌ی رابرت کُخ‘ انجام شده است. در حالی که آلمانی‌ها نخستین کسانی هستند که می‌گویند این پاندمی هنوز در مراحل ابتدایی‌اش قرار دارد و هنوز هم ممکن است در آلمان منفجر شود، افزایش مواردِ ابتلا و مرگ‌ومیر هرگز به‌اندازه‌ی انگلستان نبوده و در هیچ کجا به سطوحِ مشاهده‌شده در ایتالیا و اسپانیا نزدیک نشده است.

باید ببینیم آیا توجه اخیرِ بریتانیا به انجام آزمایش می‌تواند آمار و ارقامِ را هم در اینجا کاهش دهد یا نه. در عرض فقط چند هفته، به‌نظرمی‌رسد که آن استراتژی‌یی که علم قدیم را به سود علم جدید پس‌می‌زد، نقش بر آب شده است‌ــــ و در مبارزه با کووید-۱۹، ناگهان، آزمایش اهمیتی کانونی یافته است. آزمایش در بیمارستان‌های قدیمی و جدید و در مکان‌هایی نظیر پارکینگ عظیم خالی چِسینگتن ورلد آو ادونچرز در ساری، در حال انجام است. پرستارها با پیش‌بندهای پلاستیکی آشفته‌، دستکش‌ها و ماسک‌های‌شان، در زیر سقف‌های برزنتی، به داخل شیشه‌های باز اتومبیل‌ها خم می‌شوند تا از دماغ و دهان کارگران بخش بهداشت و درمان نمونه بردارند؛ کارگرانی که شاید سرفه‌های خشک هشداردهنده‌یی داشته باشند یا در ایزوله به سر می‌برند چون بچه‌ها یا همسرشان کرونا داشته‌اند.